سیمانها فقط خاکستری نیستند؛ تجربه من از انتخاب سیمان مناسب در یک
نویسنده: آرمان محمدزاده – مهندس عمران
اولین‌بار که تفاوت بین انواع سیمان را به‌طور جدی حس کردم، در یکی از پروژه‌های ساخت‌وساز شهری در جنوب تهران بود. ما در حال اجرای سازه‌ای نسبتاً بزرگ بودیم که شامل یک پارکینگ طبقاتی و چند بلوک مسکونی می‌شد. در نگاه اول شاید تصور کنید که برای همه‌ی این اجزا فقط کافی است سیمان تیپ 2 را سفارش دهیم و کار را شروع کنیم. اما واقعیت پروژه کاملاً فرق داشت.
??
سیمان تیپ 2 – پایه و اساس کار
در اغلب قسمت‌های این پروژه، به‌ویژه در اجرای فونداسیون و ستون‌ها، ما از سیمان پرتلند تیپ 2 استفاده کردیم. دلیل اصلی انتخاب این نوع سیمان، مقاومت مناسب آن در برابر سولفات‌های متوسط موجود در خاک محل پروژه بود. خاک منطقه از نظر ژئوتکنیکی نیاز به مقاومت نسبی در برابر سولفات داشت و سیمان تیپ 1 انتخاب معقولی نبود.
همچنین، دمای هیدراسیون این نوع سیمان نسبت به تیپ 1 پایین‌تر بود و این موضوع برای بتن‌ریزی‌های حجیم، مثل فونداسیون، بسیار اهمیت داشت. اگر دمای داخلی بتن بالا می‌رفت، ترک‌های حرارتی ایجاد می‌شدند که آسیب‌زننده بودند.
??
سیمان تیپ 5 – در مقابل دشمن پنهان
در بخشی از پروژه، یک مخزن ذخیره‌ی آب خاکستری طراحی شده بود. آزمایش‌های خاک منطقه نشان می‌داد که میزان سولفات در اطراف این مخزن زیاد است. همین موضوع باعث شد تصمیم بگیریم از سیمان تیپ 5 استفاده کنیم. این سیمان با مقاومت بالا در برابر سولفات، گزینه‌ای ایمن برای این بخش بود.
اگر در این شرایط از سیمان معمولی استفاده می‌کردیم، خوردگی میلگرد و ترک‌های ریز در دیواره‌های مخزن به‌مرور ظاهر می‌شدند. گاهی انتخاب نادرست سیمان می‌تواند سال‌ها عمر سازه را کاهش دهد، بدون اینکه متوجه شویم.
??
سیمان سفید – برای زیبایی و دقت
در بخش ورودی پروژه و محوطه‌سازی، لازم بود سطحی بتنی و ظاهری شکیل داشته باشیم. برای ساخت جداول، نیمکت‌ها و حتی کفپوش بعضی مسیرها، از سیمان سفید استفاده کردیم. استفاده از این نوع سیمان، با ترکیب مناسب سنگ‌دانه‌های سفید و رنگی، به ما اجازه داد تا هم زیبایی بصری حفظ شود و هم کیفیت فنی.
نکته‌ای که یاد گرفتم این بود که سیمان سفید فقط برای مجسمه‌سازی یا تزئینات نیست؛ با طرح اختلاط درست، می‌تواند به اندازه‌ی سایر سیمانها مقاوم باشد.
??
سیمان پوزولانی – پایدار در برابر زمان
برای کف پارکینگ‌ها و بخش‌هایی که در معرض تغییرات رطوبتی و دمایی بودند، ما از سیمان پوزولانی استفاده کردیم. این نوع سیمان که با مواد معدنی طبیعی (پوزولان‌ها) غنی شده، مزایای خاصی دارد: کاهش حرارت هیدراسیون، افزایش دوام و کاهش نفوذپذیری.
مهندس ناظر تاکید داشت که این سیمان در بلندمدت دوام بیشتری دارد، به‌ویژه در محیط‌های شهری که گازهای اسیدی ناشی از آلودگی هوا و باران اسیدی، سازه را تهدید می‌کند.
??
سیمان ضدآب – انتخاب هوشمند برای نشت صفر
در بخشی از پروژه، یک کانال عبور آب‌های سطحی طراحی شده بود که باید کاملاً آب‌بند می‌بود. در این قسمت، با استفاده از سیمان آب‌بند یا واترپروف و افزودنی‌های مکمل، توانستیم کانال را بدون نیاز به عایق‌کاری اضافی، ایمن کنیم.
این تجربه به من آموخت که سیمان‌هایی با عملکرد خاص می‌توانند جایگزین سیستم‌های پیچیده‌ی عایق‌کاری شوند، مشروط به اینکه طرح اختلاط و اجرای بتن درست انجام شود.
??
جمع‌بندی شخصی من
در پایان این پروژه، وقتی داشتم گزارش نهایی را می‌نوشتم، به یک نکته کلیدی رسیدم:
سیمان فقط یک ماده خاکستری نیست؛ بلکه ابزاری هوشمند است که اگر درست انتخاب شود، می‌تواند عمر سازه را چندین برابر کند.
ما مهندسان عمران باید یاد بگیریم که فقط به مقاومت فشاری بتن فکر نکنیم. باید خاک را بشناسیم، محیط را تحلیل کنیم، و مطابق با آن، سیمان مناسب را انتخاب کنیم. چون گاهی یک انتخاب اشتباه در نوع سیمان، می‌تواند به قیمت بازسازی یک پروژه تمام شود.
امیدوارم تجربه من از این پروژه برای شما هم مفید باشد؛ چه در کارگاه باشید، چه در دانشگاه.
—
با احترام
آرمان محمدزاده، مهندس عمران